2000’li yıllarla beraber bilgi ve iletişim teknolojisinde kaydedilen ilerlemeler tüm dünyayı etkileyen bir değişime yol açmıştır. Bilgisayar, telefon, akıllı cep telefonu, sosyal medya gibi araçlar yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Öyle ki, bilgi ve iletişim teknolojisinin bu denli gelişmesi ve insan hayatının bir parçası haline gelmesi dünyayı küçük bir köy haline getirmiştir. Diğer bir ifadeyle siyasal, ekonomik ve toplumsal sistemler küresel bir hale gelmiştir. Teknoloji, toplumları ve bu toplumun bireyleri arasındaki ilişkileri önemli ölçüde dönüştürmektedir. Bugün iletişimin büyük bir kısmı sosyal medya üzerinden kurulan sosyal ağlar ile gerçekleşmektedir. Bu sosyal ağlardan uzak kalan bireyin hayatı zorlaşmakta ve hayattaki rekabetten geri kalmaktadır. Bu durumdan devletler de mahrum değildir. Bugün devletler de bu dijital ağları kullanarak ilişkilerine yön vermekte ve politikalarını uygulamaktadır. Bu noktada ortaya çıkan “Dijital Diplomasi” kavramına değinmekte fayda vardır. Dijital diplomasi, sosyal ağlar vasıtasıyla (Twitter, Facebook, vs.) devletlerin yabancı kamuoylarının zihninde yer edinmesidir. Diğer bir ifadeyle, devlet dışı aktörler ve devletlerin dijital araçları kullanarak kamuoyu ile iletişime geçmesi ve onlara bilgi aktarması dijital diplomasinin kapsamındadır. Aynı zamanda dijital diplomasi, uluslararası arenadaki mevcut devlet ve devlet dışı aktörlerin dijital vasıtaları kullanarak(bu video konferans sistemlerinden sosyal medya platformlarına kadar tüm bilgi ve iletişim teknolojilerini kapsar) kendi politikaları çerçevesinde uluslararası değişimleri yönlendirmeleri olarak da tanımlanabilir.
Dijital diplomasi, kamu diplomasisinin uygulanmasında yeni bir biçim olarak ortaya çıkarken klasik diplomasinin dijital platforma taşınmasıyla diplomaside bir alternatifi oluşturmaktadır. Bugün internet neredeyse her yerde erişilebilir ve herkesin kullanımına açık haldedir. Aynı zamanda sosyal ağlar ve akıllı cihazlar herkesin günlük hayatta kolaylıkla kullandığı araçlardır. Hal böyle olunca, diplomasi artık sadece devletler tarafından belirli mekân sınırlaması olarak yapılan bir uygulama olmaktan çıkmıştır. Zira teknolojinin vermiş olduğu bu imkânla diplomasi herkes için yapılan ve herkes tarafından yapılan zaman, mekân sınırlaması olmayan bir uygulama haline gelmiştir. Bu devletler için birçok kapı aralamaktadır fakat burada vurgusu yapılması gereken en önemli husus dijital diplomasi ile oluşturulan yumuşak güçtür. Zira yumuşak gücün en önemli unsurlarından birisi teknolojidir. Teknolojinin kamuoyu algısı oluşturulmasında kullanılması yumuşak gücün en önemli araçlarından bir tanesidir. Devletin ve devlet dışı aktörlerin teknolojiyi, yani bu bağlamda bilgi ve iletişim teknolojilerini, etkin kullanması politikaların uygulanması anlamında büyük fırsatlar doğurmaktadır. Tabi bu fırsatla beraber riskler de ortaya çıkmaktadır. Zira dijital diplomasiyi başarılı bir şekilde uygulayan aktörler çıkarlarını korurken bilgi ve iletişim teknolojilerinin aktif bir şekilde kullanamayan aktörler, yukarıda da ifade edildiği gibi, ağlardan kopuk kalmaktadır ve bu kopukluk rekabeti zorlaştırmaktadır. Özellikle salgın döneminde dijital diplomasinin ne kadar önemli olduğu gözler önüne serilmiş oldu. Zira uluslararası arenada aktörler arası ilişkiler büyük oranda sanal ortamda yürütüldü. Türkiye Cumhuriyeti örneğinden ilerleyecek olursak, T.C. Dışişleri Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmesi planlanan Antalya Diplomasi Forumu, salgın şartlarından dolayı geçtiğimiz yüz yüze gerçekleştirilememiştir. Ancak alınan inisiyatifle Forum ilk senesinde dijital ortamda gerçekleştirilmiştir ve büyük bir katılım oranına ulaşmıştır. İlerleyen günlerde ikincisi gerçekleşen olan Antalya Diplomasi Forumunun başarısı dijital diplomasinin önemini gözler önüne sermiştir. Burada şunun vurgusunu yapmakta fayda var; dijital diplomasi ile aktörler daha büyük kitlelere istediği zaman istediği yerden ulaşabilmektedir. Böylelikle uluslararası ilişkiler farkı bir boyuta ulaşmaktadır. Bu da dönüşen diplomasinin farklı boyutlarını gözler önüne sermektedir.
Oluşan veri ve ‘Veri Diplomasisi’
Yukarıda da ifade edildiği gibi, internetin her yerde erişilebilir olması ile sosyal ağlar, akıllı telefonlar herkesin erişimine sunulmuştur. Gittikçe gelişen bu araçları kullanan birey her internet kullanışında muazzam büyüklükte veri üretmektedir. Üstelik bu veri günlük üretilmektedir. Üretilen bu veriler çeşitli platformlarca paylaşılmakta ve işlenmektedir. İşlenen bu verile bir değer oluşturmaktadır. Zira verilerin analiz edilmesi hem ticari bir kazanç haline gelmiş hem de siyasi bir çıkar aracı biçimine bürünmüştür. Teknolojiyi üreten ve sosyal ağlara ev sahipliği yapan aktörler arasından günümüzde bir nevi savaş yaşanmaktadır. Zira veriyi elinde bulunduran ve bu veriyi doğru biçimde değerlendiren aktöre kazançlı çıkacaktır. Bu bağlamda günlük muazzam boyutta oluşan bu verilerin değerlendirilmesi ülkelerin politikalarında önemli bir unsur haline gelecektir. Doğru analiz edilmiş veriye sahip olan devlet her türlü sınama karşısında bir adım önde olacaktır. Tıpkı geleneksel istihbarat yöntemlerinde olduğu gibi, günlük üretilen bu verinin değerlendirilmesi ile birçok diplomatik uygulama, ulusal çıkarların korunmasına yönelik eylemler garanti altına alınabilir.
Kaynakça
https://www.belfercenter.org/publication/digital-diplomacy-data-diplomacy
https://www.diplomacy.edu/sites/default/files/Data_Diplomacy_Report_Executive_Summary_2018.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6785044/#FN5
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/835752
https://tasam.org/Files/Icerik/File/Dijital_Diplomasi_pdf_19d890b9-b0ce-4b90-8855-d08ab5fd9d8b.pdf
