Afganistan’da 20 yıl sonra radikal İslamcı bir grup olan Taliban’ın yönetimi ele geçirmesiyle Afganistan yeni sorunların merkez üssü haline geldi. Silahlı mücadele sonrasında başkent Kabil’in de kontrolünü sağlamasıyla tüm ülkede hâkim güç olan Taliban’ın ikinci döneminde nasıl bir yönetim anlayışı sergileyeceği merak konusuydu. 20 yıl önceki döneminden çok da farklı olması beklenmeyen Taliban iktidarının bu gelişinde daha ılımlı söylemlerle Afganistan ve dünya kamuoyundan tepki almamaya çalıştığı açık. Ancak zaman içerisinde endişelerin kaynağı olan bir yönetim anlayışına dönüşü çok muhtemel gözüküyor.
Afganistan’ın tamamında kontrolü ele geçirdikten sonra Taliban, ülkeyi yönetecek olan geçici hükümeti açıklayacağını ilan etmiş, kısa zamanda da bu hükmet örgüt sözcüsü tarafından açıklanmıştı. Ancak açıklanan hükümet içerisindeki bazı isimlerin terör saldırıları ve farklı terör gruplarıyla bağlantılarının bulunması tepkilere yol açmış, Taliban’ın bu açıdan da eleştirilmesine neden olmuştu. Taliban hükümetinde bulunan ‘sorunlu’ kişilerin yarattığı izlenim Taliban ile dünyanın geriye kalanı arasındaki ilişkileri büyük ölçüde etkileyecektir.
Avrupa Birliği ve İngiltere, Taliban yönetimine karşı ilk açıklamaları yapanlardan olmuş, Taliban tarafından oluşturulacak bir hükümeti tanımayacakları konusunda karar verdiklerini duyurmuşlardı. 26 Eylül Pazar günü, İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio İtalya’nın Taliban’ı tanımayacağını açık şekilde söyledi. Dışişleri Bakanı DiMaio yaptığı açıklamayla Taliban hükümetini tanımanın yollarını kapatmış olsa da dünya devletlerini, Afganistan’da büyük sığınmacı ve göçmen dalgalarına yol açabilecek ekonomik bir çöküşü engellemek için mücadeleye çağırdı.
G20’nin dönem başkanlığını yürüten İtalya, Afganistan konusunda bir zirveye ev sahipliği yapmak istiyor. Böyle bir görevde bulunan İtalya’nın Afganistan konusunda sorumluluk alarak önderlik etme çabası anlaşılabilir. Bundan dolayı Taliban konusuna hassas yaklaşan İtalya’nın Dışişleri Bakanı Di Maio konuyu yalnızca politik ve diplomatik değil aynı zamanda insani ve sosyal yönden de ele aldıklarını belirten açıklamalarda bulundu.
Bakanlar arasında 17 teröristin bulunduğunu ifadeden Di Maio, Afganistan’daki kadın ve kızların haklarının sürekli ihlal ediliyor olmasından dolayı Taliban hükümetinin tanınmasının imkânsız olduğunu vurguladı. Ancak yine de Di Maio konuşması sırasında Taliban’ın yönetime gelmesinden sonra kesilen mali yardımların yeniden Afgan halkına ulaştırılması gerektiğini ifade etti. Bu bağlamda Di Maio, ‘’Bir süre sonra maaşlarını ödeyemeyecekler. Açıkça, Afganistan’ın patlaması ve komşu ülkeleri istikrarsızlaştırabilecek kontrolsüz bir göç akışını engellemeliyiz.’’ İfadelerini kullandı. Taliban’a para vermeden mali yardımın mümkün olduğunu dile getiren Di Maio, insani yardımların bir bölümünün her zaman kadınların ve kızların korunmasına ayrılması konusunda anlaştıklarını belirtti. New York’taki G20 Dışişleri Bakanları toplantısına başkanlık eden Di Maio, G20 ülkelerinin, Afganistan’ın komşularıyla birlikte teröre karşı mücadelede ve insan haklarının korunması konusunda kararlı olduklarını belirtti.
İtalya’nın Taliban hükümetini tanımayacağını açıklaması ve daha öncesinde de benzer açıklamanın AB ve İngiltere tarafından yapılmış olması, ayrıca Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un da Taliban’ın uluslararası tanınırlığının şu anda mümkün olmadığını ifade etmesiyle Taliban’ın siyasi meşruluk kazanma ihtimallerini çok düşürdü. Avrupa ve Rusya’dan olumsuz yansımalarının olması, son olarak da İtalya’nın net olarak Taliban hükümetini tanımayacağını duyurmasıyla Afganistan’daki yeni düzenin uzun ömürlü olmayacağını söylemek yanlış olmaz. Bu bağlamda Taliban hükümeti üyelerinin sorunlu durumları ve ülkede yeniden 20 yıl önceki iktidarının kurallarını uygulamaya başlayarak insan hakları ihlallerinde bulunması örgütün gelecek dönemde siyasi konumuna büyük zararlar verecektir. Son gelişmelerle birlikte Taliban’ın uluslararası alanda muhatap bulması zorlaşacak gibi duruyor. Bunun yanında Afganistan’da bir ekonomik çöküşün beklendiği ve sonrasında ülkeyi terk edişlerin patlak vereceğini dünya tarafından öngörülmektedir.
Kaynaklar: Aljazeera, Reuters, TRT Haber
