Fener Rum Patriği Bartholomeos, Ukrayna Kilisesinin bağımsızlığını tanıyan kararnameyi 6 Ocak’ta imzaladı ve 7 Ocak tarihinde Aya Yorgi Kilisesi’nde yapılan Pazar ayini sonrasında Ukrayna Ortodoks kilisesinin varlığı resmiyet kazanmış oldu. Bartholomeos Ukrayna kilisesine ‘’otosefali’’ statüsü veren ‘’Tomos’’ adı verilen bağımsızlık kararnamesini Ukrayna Kilisesi lideri Metropolit Epifaniy’e teslim etti.Böylece Ukrayna Ortodoks Kilisesi, 15. Bağımsız Ortodoks kilisesi statüsüne kavuştu.
Tören öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko arasında da Vahdettin köşkünde bir görüşme gerçekleşti. Yaklaşık 1.5 saat kadar görüşme ertesinde Poroşenko Fener Rum Patrikhanesine gitti.
Ancak bu karar Rusya Ortodoks Kilisesi başta olmak üzere bazı Ortodoks kiliselerinin tepkisini çekti.
15 Aralık tarihinden beri kararın önüne geçmek için çağrıda bulunan Rus Ortodoks Kilisesi Patriği Kiril, en son Pazartesi günü Barthalomeos’a bir mektup göndererek, Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığına dair kararnamenin Epifaniy’e verilmemesini istemişti. Fener Rum Patrikhanesi’nin ise bağımsızlık kararını tanıyacağını belirtmesi üzerine, Fener Rum Patrikhanesi ile Rus Ortodoks Kilisesi arasındaki bağlar koptu. Rus Patriği Kiril, kendisine verilen cevap neticesinde Bartholomeos’un artık Ortodoks dünyasının birliğine hizmet etme imkânını sonsuza dek kaybettiğini belirtti.
Moskova Patrikhanesi Dış Kilise İşleri Yardımcısı Nikolay Balaşov da Fener Rum Patrikhanesinin karar aldığı günün tarihe kara bir leke olarak geçtiğini, Bartholomeos’un artık 250 milyon Ortodoks’un ruhani lideri olmaktan uzaklaştığını belirtti.
Ukrayna Ortodoks Kilisesi bağımsızlığına karşı Rusya Ortodoks kilisesi ile birlikte itiraz eden bir başka kilise de Polonya Ortodoks kilisesi oldu. Kilisenin lideri Patrik Sawa, kaleme aldığı mektupta Bartholomeos’un kararını Polonya Kilisesi olarak tanımayacaklarını belirtti. Ayrıca Patrik Sawa 14 Bağımsız Ortodoks kilisesini karara karşı olmak adına toplantıya çağırdı.
Oysa Fener Rum Patrikhanesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlık kazanıyor olmasını büyük bir cesaret ve başarı örneği olarak değerlendiriyor. Yılbaşı ayini sonrasında konuşan Bartholomeos, konuyla ilgili olarak çabaların sonuç vermesinden dolayı çok mutlu olduğunu belirtti.
Ukrayna Kilisesi’nin otosefal statüsüne kavuşması, Ortodoks Kilisesi’nde son 1000 yılda yaşanan en büyük ayrılık olarak tarihe geçti.
Alınan karar ve gelişmeleri değerlendiren Rus uzmanlar, Poroşenko’nun girişiminin tamamen Mart ayında düzenlenecek başkanlık seçimleri öncesi bir seçim yatırımı olduğu konusunda birleşiyor. Onlara göre seçim süreci başladığında Poroşenko propagandasını tamamen bunun üzerine kuracak. Ukraynalılar ise Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi ve Ukrayna doğusunda yaşanan savaştan dolayı, Moskova’ya verilebilecek en sert tepki olarak değerlendiriyor.
Ayrıca Bartholomeos’un verdiği kararın Rus ve Rum kilisesi arasında süregelen üstünlük mücadelesinin bir eseri olduğunu söyleyenler de var. En son 2016’da Girit’te düzenlenen Pan Ortodoks Konseyi’ne Rus Ortodoks kilisesi temsilci göndermemişti. O günlerde bu hareketin nedeni olarak ‘’Rus kilisesinin kendisini daha büyük ve daha güçlü bir merkez olarak gördüğü’’düşüncesi gösterilmişti.
KAYNAK:
https://www.americamagazine.org/issue/historic-orthodox-council-meets-despite-absence-four-churches
https://www.rferl.org/a/ukraine-independent-orthodox-church/29693073.html
https://www.amerikaninsesi.com/a/bagimsiz-ukrayna-kilisesi-istanbul-da-kuruldu/4730289.html
https://www.birgun.net/haber-detay/cumhurbaskani-erdogan-porosenko-ile-gorusuyor.html
https://tr.sputniknews.com/turkiye/201901051036946390-porosenko-fener-rum-patrikhanesi/
https://www.dw.com/tr/bartholomeos-ukrayna-kilisesini-tan%C4%B1yan-kararnameyi-verdi/a-46964243
https://sputniknews.com/europe/201901041071210102-polish-orthodox-church/
https://www.rt.com/news/445919-poroshenko-church-separation-politics/
https://www.haberler.com/ukrayna-devlet-baskani-porosenko-fener-rum-11609597-haberi/
https://www.ensonhaber.com/porosenko-istanbulda-pazar-ayininde.html
