Bu boru hattı ile ihraç edilen doğalgaz Ermenistan'ın enerjiye olan ihtiyacının büyük kısmını karşılıyor. 1970 yıllarının başında inşa edilen hattın uzunluğu 221 kilometre. Boru hattında zaman zaman arızalar kaydediliyor. İki yıl önce Rusya-Gürcistan savaşı patlak verdiğinde ise boru hattı ile doğalgaz ihracı uzun süre durduruldu ve bu Ermenistan ekonomisini hayli etkiledi. Buna göre de, Ermenistan söz konusu hattın kimin kontrolü altına geçmesi konusuna son derece titizlikle yaklaşıyor.
Gürcistan yönetimi söz konusu boru hattını devletin kontrolünde tuttuğu stratejik alan listesinden çıkartarak özelleştirmeye açmağı planlıyor. Boru hattının özelleştirilmesine 3 şirketin ilgili olduğu gelen haberler arasında. Bu Rusya'nın "Gazprom", Kazakistan'ın "Kazmunaykaz" ve Azerbaycan'ın Devlet Petrol Şirketleridir. Listede tek Kazakistan şirketi tarafsız gözükerek sorun oluşturmuyor. Gürcü siyasi çevreler boru hattının Rusya'nın dev şirketinin eline geçmesinden rahatsız. "Gazprom" şirketinin önceki yıllarda da Gürcistan'dan geçen boru hattını kontrolü altına alabileceği konuşuluyordu. Ancak 2006 yılında Washington bu senaryonun karşısını aldı. ABD boru hattının tamiri için gereken 50 milyon doları Gürcistan'a sundu. Tiflis'le Washington arasında varılan uzlaşmaya göre söz konusu boru hattı 5 yıl satışa çıkarılmayacaktı. Bu süre 2011 yılında bitiyor.
Boru hattının Rusya'nın kontrolü altına geçebileceğinden Gürcistan kamuoyu rahatsız olurken, Azerbaycan isminin geçmesi de Ermenistan'ın siyasi çevrelerinde karmaşa oluşturuyor. Ermeni politikacılar ve siyasi uzmanlar söz konusu boru hattının Azerbaycan'ın kontrolü altına geçmesi halinde Bakü'nün bu yolla Ermenistan'ın kuşatılmasını daha da güçlendireceği kanaatindedirler. Erivan Azerbaycan'ın boru hattını almakla ekonomik değil, politik çıkarlarını ön plana aldığını düşünüyor. Ermeni siyasi uzmanlar Yukarı Karabağ görüşmelerinde bir ilerleme saklanmazken ve ateşkes ihlallerinin arttığını bir dönemde Bakü'nün Rusya-Ermenistan doğalgaz boru hattını ele geçirmeğe çalışmasını bölgede dengelerin bir az daha değişeceği görüşünde.
Erivan son gelişmelerden rahatsız olurken, durumu değiştirecek gücü ve yeteneği de yok. En önemlisi Ermenistan'ın boru hattı özelleştirilmesine katılmak için gerekli parası yok ve Erivan kendisini etkileyecek olayları dışarıdan seyretmek zorunda. Erivan'ın özelleştirmeyi ertelemesine ilişkin Gürcistan yönetimine olası çağrısı da bir fayda vermez. Zaten Gürcistan'ın bölgede esas ortağı Azerbaycan. Gürcistan Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum boru hatlarından gerekli para kazanıyor, Bakü'den farklı krediler alıyor, komşu ülkenin yatırımlarına ihtiyaç duyuyor. Ermenistan'ın ise Gürcistan'a verecek ekonomik faydası yok. Siyasi acıdan da Ermenistan'ın Rusya ile siyasi ve askeri bağlılığı Tiflis'in çıkarları aleyhine. Buna göre de, Gürcistan yönetimi boru hattını Azerbaycan Devlet Petrol Şirketine satmak isterse, onun Erivan'ın isteklerine kulak vermesi ihtimali küçük.
Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'le Temmuz sonlarında Batum'da yaptığı görüşmede iki komşu ve müttefik ülke arasında konfederasyon ilişkilerden yana olduğunu söylemişti. Gürcistan'la Azerbaycan'ın politik ve ekonomik acıdan bir-birine sıkı bağlanması Rusya-Ermenistan boru hattının da ortak çalıştırılması imkânlarını artırıyor.
* "Atlas" Araştırmalar Merkezi Başkanı
