Mısır’da gerçekleşen darbe sonrasında uluslararası gündem Mısır’da İkinci Devrim rüzgârına tanık olmaktadır. Orta Doğu’da gündem Suriye Krizi’ne kitlenmiş iken Mısır’da başlayan olaylar Suriye odaklı gündemi hızla değiştirmişse de Rusya’nın Suriye’de muhalif güçler ile ilgili Birleşmiş Milletlere sunduğu kimyasal silah kullanımı raporu dikkat çekicidir. Nitekim Orta Doğu’da yaşanan son gelişmeler ışığında Rusya’nın Mısır ve Suriye ekseninde takip etmekte olduğu politikaya bakmak gerekmektedir.

Rusya’nın Orta Doğu’da yaşanan son olaylara ilişkin söylemlerini incelemeden önce Batılı ülkelerin ve bazı Orta Doğu ülkelerinin Mısır Krizine yaklaşımlarına göz atmak yaralı olacaktır. Bu noktada Mısır’da gerçekleşen olaylar ile ilgili olarak ABD Mısır'da ordunun yönetime el koymasını "darbe" olarak nitelendirmemiş olmakla birlikte Washington Mısır'daki darbe sürecinde Mısır'daki olayın tarafı değiliz mesajı vermiştir.[1] Dikkat çeken bir diğer nokta ise Birleşmiş Milletler tarafından yapılan açıklamalarda da Mısır’da yaşananların "darbe" olarak nitelendirilmesinden kaçınılmasıdır.[2] Öte yandan Mısır’daki darbeyi desteklediği iddia edilen Suudi Arabistan’ın ile ilgili olarak ise Al-Arabiya web sitesinde "Suudi Arabistan, Arap dünyasının en büyük ülkesi olan, artan bütçe açığı ve yükselen işsizlikle mücadele etmeye çalışan Mısır'a destek olmak için 5 milyar dolarlık bir yardım paketini onayladı"[3] iddiasına yer verilmiştir.

Moskova, Mısır’da 3 Temmuz'da gerçekleşen askeri darbe sonrasında ilk resmi açıklamasını 4 Temmuz sabahı Dışişleri Bakanlığı aracılığı ile gerçekleştirmiştir. Yapılan açıklamada Rusya, Mısır’da tüm siyasi gruplara itidalli olmaları ve şiddete başvurmamalarını yönünde çağrıda bulunmuştu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Mısır olayları ile ilgili olarak Suriye’nin bir iç savaşa sürüklendiği gibi Mısır’ın da aynı doğrultuda ilerlediğine[4] dikkat çekmiştir. Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov  Mısır'da olup bitenleri yakından izlediklerini belirterek, şiddet ve çatışmayı önleyecek tüm çabaları desteklerini ifade etmiştir. Lavrov ayrıca ülkede istikrarın sağlanarak siyasi sürecin adil, şeffaf ve kapsayıcı bir şekilde işletilerek cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılması gerektiğini belirmiştir.[5] Buna ilave olarak 11 Temmuz 2013’te Malezya Dışişleri Bakanı ile gerçekleştirdiği görüşme sonrasında Lavrov Mısır’ın milli çıkarları ekseninde bir politika takip etmesi gerektiğini belirterek, Mısır’da yaşanan istikrarsızlığın bölge ve uluslar arası ilişkiler açısından büyük bir tehlike taşıdığını eklemiştir. Nitekim Rusya’nın Mısır’da gerçekleşen darbe sonrasında, Mısır’da istikrarın sağlanması yönünde çağrı da bulunduğu görülmektedir. Bu açıdan Moskova’nın Orta Doğu’daki etkisini sürdürmeye çalışırken aynı zamanda da bölgede İslam Politikasında temkinli bir şekilde hareket ettiği görülmektedir.[6] Çünkü radikal İslami grupların özellikle Kuzey Kafkasya bölgesindeki etkisinin artmasından çekinen Rusya eş zamanlı olarak kendi topraklarındaki radikal İslamcı gruplara karşı mücadele etmektedir.

Diğer taraftan Mısır’da yaşanan olaylar Suriye Krizini her ne kadar ikinci plana atmış gibi görülse de Suriye’de muhalefet güçlerinin ve Esad rejiminin kimyasal silah kullandıkları yönündeki iddialar üzerindeki tartışmalar devam etmekte. Rusya, Suriye'nin kuzeyinde bir köye atılan bir füzenin sinir gazı sarin taşıdığı ve bu olayı muhalif güçlerin gerçekleştirdiğine dair kanıtlarının bulunduğunu açıkladı. Konu ile ilgili olarak Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Vitaly Churkin bölgeden alınan örneklerin Kimyasal Silahları Yasaklama Örgütü (OPCW) tarafından onaylanan laboratuarlarca araştırıldığını belirterek “19 Mart 2013 tarihinde hükümetin kontrolünde bulunan Halep’in Han El Assal semtine, militanlar tarafından Beşair-3 füzesi fırlatıldığı belirlendi. Analiz sonuçları kullanılan başlığın sanayi tipi olmadığını ve sarin gazı içerdiğini net bir şekilde gösteriyor”[7] açıklamasında bulunmuştur. Ayrıca Churkin bu kimyasalın Özgür Suriye Ordusu'yla bağı olan el-Nasır Tugayı'nca üretilen bir füze aracılığı ile bölgeye taşındığını da belirtmiştir.[8] Rusya’nın bu iddialarının hemen akabinde ABD Başkanı Basın Sözcüsü Jay Carney Rusya tarafından Suriye’de kimyasal silah kullanımına dair BM’ye sunulan rapora şüphe ile yaklaştıklarını belirterek Suriye’de hükümet kontrolü dışında kimyasal silah kullanımı konusunda kesin bir bilgi olmadığına dikkat çekmiştir.[9] Suriye Krizi sürecinin başından bu yana Esad yönetimine silah ve askeri teçhizat satışına ara vermeyen Rusya Batılı ülkeler tarafından bu satışların iptali baskı ile karşılaşmaktadır. Rusya ise bu eleştirilere ve çağrılara rağmen anlaşmalara ahde vefa çerçevesinde bağlı kaldığını belirtirken bu kez Suriyeli muhaliflere yapılan silah yardımlarının araştırılmasını istemektedir. Bu noktada New York Times’ta küçük enerji zengini[10] Katar’ın Suriyeli isyancılara silah yardımı yapması iddiası ile birlikte ve pek çok haber ajansında Libya silahlarının Türkiye üzerinden Suriyeli muhaliflere gönderildiği haberleri dikkat çekicidir. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Aleksandr Lukashevich, Libya’dan Suriye’ye olası silah sevkiyatının soruşturulması için BM’e başvurduklarını açıklamıştır. Ayrıca bu iddialar ekseninde konuyu değerlendiren Lukashevich iddiaların doğruluğunun kanıtlanması durumunda BM Güvenlik Konseyi’nin ambargosunun büyük bir darbe aldığına dikkat çekmiştir.[11]

Rusya için bugün Orta Doğu’da yaşanan süreç göründüğünden daha karmaşık bir anlam taşımaktadır. Rusya özellikle Suriye politikası ile bölgede çıkarlarını korumaya çalışmakta ve Orta Doğu’da önemli bir müttefiki kaybetmek istememektedir. Öte yandan Mısır olayları ile birlikte pek çok Rus uzman Mısır’da gerçekleşen İkinci Devrimin Arap Dünyası ile ilgisinden ziyade dış bağlantıları ve etkisi üzerinde durmaktadır. Bu nedenle de Rusya bugün gerek Mısır gerekse de Suriye’de yaşanan sürece temkinli olarak yaklaşmakta ve özellikle Mısır için istikrar çağrısında bulunmaktadır.  Rusya’nın bu politikasında en öne çıkan neden ise şüphesiz ulusal güvenlik meselesidir. Özellikle Kuzey Kafkasya coğrafyasında radikal İslami hareketler ekseninde istikrarsız bir ortamın hâkim olması Rusya’nın ulusal güvenliği ve birliği açısından büyük bir çatlaktır. Bu nedenle Moskova Suriye’de olduğu gibi Mısır’da da hâkim gücün radikal İslami gruplar olması ihtimalini göz önüne alarak bu grupların Rusya’nın sorunlu bölgelerindeki etkilerini hesaba katmaktadır.