Çin’in Hong Kong Özel İdari Bölgesi'nde, 1989’da Çin’de gerçekleşen Tiananmen olaylarını anmak için binlerce Hong Kong vatandaşı bir araya geldi. Çin, bu yıl anma etkinliklerini yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgınını bahane ederek yasaklamıştı.
South China Morning Post’un haberine göre; Hong Kong yönetiminin toplanma yasağı kararının geçici olarak kaldırıldığına dair açıklaması üzerine binlerce kişi Hong Kong’un çeşitli noktalarında toplandı. Hong Kong yönetimi, vatandaşların tören için toplandığı bölgelerde güvenlik ve kamusal düzen sorunu yaşanmadıkça polislerin bölgeye gönderilmeyeceğini açıkladı.
1989 Tiananmen Meydanı Olayları
Tiananmen Katliamı olarak da bilinen, Çin’de ise 4 Haziran Vakası ya da aynı anlama gelecek şekilde Altı-Dört olarak anılan, Çin’de 1989 yılının 15 Nisan’ı ve 4 Haziran’ı arasında meydana gelen; öğrencilerin, aydınların ve işçilerin önderliğinde gerçekleşen gösterileri ve ardından yaşananları ifade eder. Gösterilerin odak noktası Pekin’de Tiananmen Meydanı idi, bununla birlikte göreceli olarak daha yumuşak gösterilerin gerçekleştiği Şanghay gibi, Çin’in diğer şehirlerinde de kitlesel protestolar olmuştur.
Pekin’de protestolar Çin hükûmeti tarafından kanlı bir şekilde bastırılmıştır ve pek çok sivil yaşamını yitirmiştir. Hayatını yitirenlerin sayısının resmi kaynaklarına göre 200-300 arasında olduğu bilinmektedir. Fakat bu sayı Çinli öğrenci örgütlerine ve Çin Kızılhaç’ına göre 2000-3000 arasında olduğu iddia edilmektedir. Bununla birlikte Çin Hükûmeti’nin pek çok bağımsız kaynak tarafından da doğrulanan iddiasına göre ölümlerin önemli bir kesimi meydanda değil, meydana çıkan sokaklarda olmuştur.
Arka planında yatan nedenler ise; 1978’den itibaren Deng Xiaoping, Mao tarafından kurulan sistemi esnetecek tarzda, siyasi liberalleşmeyi ve pazar ekonomisine tedrici geçişi öngören bir dizi ekonomik ve siyasi reform gerçekleştirmiştir. Bu ekonomik ve siyasi reformlar, 1989 yılı geldiğinde iki grubu hükûmetle karşı karşıya getirmiştir.
1989 Tiananmen Meydanı protestoları büyük ölçüde Çin Komünist Partisi eski genel sekreteri Hu Yaobang’ın ölümüyle ateşlenmiştir. Başlangıçta protestolar küçük çaplıydı ve Hu Yaobang için yas tutma ve partinin onunla ilgili resmi görüşünü gözden geçirme talebi biçimindeydi. Polisle öğrencilerin karşı karşıya geldiği haberleri yayıldıktan sonra gösteriler ivme kazanmıştır.
Çin Anma Etkinliklerin Yapılmasını Yasakladı
Çin, 2 yıldır Tiananmen Meydanı’nda katliamın yıldönümünde anma etkinlikleri yapılmasını yasaklıyor. Hong Kong yönetimi de anma gösterileri veya toplanma yapılmasını engellemek amacıyla 7 bin polis görevlendirildiğini duyurdu.
Geçtiğimiz yıl binlerce kişi yasağa rağmen parka girmeyi başarmıştı. Ancak bu yıl parka girenler yargılanıp, 12 aya kadar hapis cezasına çarptırılabilir.
Blinken’ın Olayları Anmasına Çin Hükümeti’nden Tepki: ABD Önce Aynaya Baksın
Blinken, Twitter’dan yaptığı paylaşımda Çin ordusunun Tiananmen Meydanı’nda göstericileri dağıtmak amacıyla ateş açması sonucu binlerce kişinin yaşamını yitirdiği olayları anarken, ‘’tüm hükümetlerin insan haklarını koruması gerektiğini’’ söyledi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Venbin, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın, Tiananmen katliamının 32. yılında Çin hükümetini ‘’baskıcı’’ politikalar izlediği gerekçesiyle eleştirmesine tepki gösterdi.
Washington’u ülkesinin içişlerine karışmakla suçlayan Vang, ‘’ABD önce aynaya bakıp kendi insan hakları ihlalleriyle yüzleşmeli’’ dedi.
Çin Yaşananları Unutturmaya mı Çalışıyor?
Tiananmen Katliamı’nın 32.yılında hayatını yitirenlerin sayısı hala bir sır. Çin, Tiananmen’de yaşananları unutturmaya çalışmakla suçlanıyor. Her yıl 4 Haziran’a doğru Çinli yetkililerin internette konu ile ilgili tüm atıfları algoritmalar aracılığıyla yok ettiği iddia ediliyor. Nitekim ülkede resmi olarak anma törenleri düzenlemesinin yasak olması da söylenen iddiaları güçlendirmektedir.
Kaynak
https://tr.wikipedia.org/wiki/1989_Tiananmen_Meydan%C4%B1_protestolar%C4%B1, Erişim Tarihi: 06.06.2021
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57357604, Erişim Tarihi: 06.06.2021
https://t24.com.tr/haber/hong-kong-da-binlerce-kisi-tiananmen-olaylarini-anmak-icin-bir-araya-geldi,957083, Erişim Tarihi: 06.06.2021
